Ταξίδι στα πιο όμορφα ελληνικά χωριά

Επισκεπτόμαστε ορεινάή πεδινά παραδοσιακά χωριά, περιδιαβαίνουμελιθόστρωτακαλντερίμια, υποκλινόμαστε μπροστά σε μεγαλειώδη αρχοντικά και αποτίνουμε φόρο τιμής σε κάποια από τα πιο όμορφα χωριά της Ελλάδας.

Συρράκο

Το Συρράκο, σκαρφαλωμένο στην απότομη πλαγιά του όρους Περιστέρι (ή Λάκμος) σε ύψος 1.200 μ. και σε απόσταση 52 χλμ. νοτιοανατολικά της πόλης των Ιωαννίνων, είναι παιδί της πέτρας. Κάθε κτήριο στο Συρράκο, από τα χαμόσπιτα μέχρι τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά και τα παντοπωλεία, αποτελεί τμήμα μιας λίθινης ενότητας, αδιάσειστος μάρτυρας παρελθοντικής οικονομικής ευημερίας. Ξενώνες και εστιατόρια τηρούν κατά γράμμα το νόμο των Τζουμέρκων, ενώ το βουκολικό τοπίο ολοκληρώνουν οι βρύσες και τα καλντερίμια.Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το παλιό πέτρινο, τριώροφο σχολείο, το οποίο είναι και το μεγαλύτεροι κτίσμα του χωριού.

 

Στο Συρράκο δεν επιτρέπονται μηχανοκίνητα οχήματα με αποτέλεσμα να διατηρείται άθικτο το παραδοσιακό του χρώμα. Η είσοδος οχημάτων επιτρέπεται μέχρι την είσοδο του χωριού, οπού ένα πέτρινο γεφύρι συνδέει το χωριό με τον σύγχρονο δρόμο.

 

Από το Συρράκο κατάγονται: Ο ποιητής του 19ου αιώνα Κώστας Κρυστάλλης, ο ποιητής και αγωνιστής του 1821 Γεώργιος Ζαλοκώστας και ο αγωνιστής του 1821 και πρώτος συνταγματικός πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ιωάννης Κωλέττης.

Αράχωβα

Το 16ο αιώνα, στο άκουσμα της λέξης «Αράχωβα» σκεφτόταν κανείς τον ήσυχο οικισμό στους πρόποδες του Παρνασσού. Σήμερα, όμως, η Αράχωβα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το πιο κοσμοπολίτικο χειμερινό θέρετρο της Ελλάδας! Το πέτρινο ρολόι μάς προϋπαντεί στην κουκλίστικη κωμόπολη, ο κεντρικός δρόμος μας οδηγεί στην Πλατεία Λάκκα και τα σκαλιά του Εγκάρσιου μάς προκαλούν να τ' ανεβούμε. Αφού απολαύσουμε τη θέα από την εκκλησία του Αϊ Γιώργη, κατηφορίζουμε στον κεντρικό δρόμο με σκοπό να υποκύψουμε σε gourmet πειρασμούς και παραδοσιακές γεύσεις!

 

Στη δυτική έξοδο του χωριού προβάλει η μορφή του Γεωργίου Καραϊσκάκη πάνω σε τριακόσιες πέτρες που θυμίζουν τα κεφάλια των νεκρών Τούρκων που είχε ζητήσει ο αρχιστράτηγος Καραϊσκάκης, για το μνημείο που στήθηκε, αμέσως μετά το τέλος της νικηφόρας Μάχης.

 

Στο Ηρώο λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις τις παραμονές των εθνικών εορτών με τις παρελάσεις των σχολείων και τις καταθέσεις στεφάνων από τους τοπικούς φορείς.

Ως έθιμο έχει φτάσει έως τις μέρες μας, ένας μικρός μαθητής του Δημοτικού Σχολείου Αράχωβας συνήθως, με το πέρας της κατάθεσης να παίρνει ένα από τα στεφάνια και σκαρφαλώνοντας έως την προτομή από το πίσω μέρος να δαφνοστεφανώνει το μεγάλο στρατηγό της Ελλάδας και έπειτα να του στρίβει τα μουστάκια με τέτοια απλότητα, όπως ο εγγονός παίζει με τον παππού του.

Η Αράχωβα ανέκαθεν αποτελούσε πόλο έλξης σημαντικών ανθρώπων παγκοσμίου βεληνέκους: Ο Αριστοτέλης Ωνάσης παρέα με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ (1959), η Μαρία Κάλλας (1959), Οι Μπίτλς (1967), η Τζάκι Κένεντι και τόσοι άλλοι έχουν αφήσει το στίγμα της παρουσίας τους στο διάσημο χωριό.

Δίκορφο

 

Δίκορφο, ένα ανόθευτο κομμάτι γης, στα Ζαγοροχώρια. Ο οικισμός χρονολογείται τουλάχιστον από το 1431 ("Μικρή Τζοντίλα"), όταν μαζί με άλλους οικισμούς της περιοχής συνθηκολόγησε με τους Τούρκους και απέκτησε προνόμια, με αντάλλαγμα 38 "βοϊνίκηδες", άνδρες στην υπηρεσία των σουλτανικών στάβλων. Ωστόσο, στην περιοχή έχουν ανακαλυφθεί ερείπια φρουρίου και αγγεία της ύστερης ρωμαϊκής περιόδου. Το 1835 ιδρύθηκε ελληνικό σχολείο και Παρθεναγωγείο το 1890.

 

Ένα ελληνικό χωριό όπου ο τουρισμός δεν κατόρθωσε να διεισδύσει. Τα πρώτα «σκιρτήματα», όμως, είναι εμφανή, με κουκλίστικους ξενώνες και εστιατόρια που υμνούν την ηπειρώτικη κουζίνα.

Άνω Δολιανά

Τα Άνω Δολιανά «στέκουν» περήφανα στις πλαγιές του Πάρνωνα. Αμφιθεατρικά χτισμένα σε υψόμετρο 1.050 μ., έχουν χαρακτηριστεί ως το «μπαλκόνι της Αρκαδίας». Πραγματικά, το βλέμμα ταξιδεύει στο οροπέδιο της Τρίπολης, ενώ ευδιάκριτα είναι το Μαίναλο και ο Χελμός.

Λίκνο της Επανάστασης του 1821, που ονοματίζει ήρωες και το αρχηγείο του Νικηταρά.

Ένας τόπος όπου ακόμα είναι ευδιάκριτες και οι τέσσερις εποχές του χρόνου, σε ένα οικοσύστημα πλούσιο και παρθένο.

Άγιος Αχίλλειος

 

Οι Πρέσπες, ανακηρυγμένες, σε εθνικό δρυμό -τον μεγαλύτερο της χώρας μας- προστατεύονται από τη Συνθήκη Ramsar και συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Γηραιάς Ηπείρου. Τα χωριά που αγγίζουν τις όχθες τους ελάχιστα. Σημαντικότερα εξ αυτών, ο παραδοσιακός οικισμός των Ψαράδων στη Μεγάλη Πρέσπα και ο Άγιος Αχίλλειος, το νησάκι που «πλέει» στα γαλήνια νερά της Μικρής Πρέσπας. Σύμφωνα με ένα θρύλο λέγεται ότι μόνο 11 σπίτια υπάρχουν εκεί, καθώς το δωδέκατο πάντα καταρρέει! Ευτυχώς, το ένα έχει μετατραπεί σε ξενώνα!

 

Στο νησί του Αγίου Αχιλλείου υπάρχουν αρχαιολογικά καθώς και βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία με σημαντικότερη τη βασιλική εκκλησία του 10ου αιώνα.

 

Όσο για τους Ψαράδες, είναι ο μοναδικός ελληνικός οικισμός στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας. Στο παραλίμνιο χωριό βρίσκονται αρκετά ενοικιαζόμενα καταλύματα και ψαροταβέρνες και αποτελεί εδώ και χρόνια το κέντρο των εκδηλώσεων «Πρέσπεια» με σημαντικές συναυλίες.

Μονεμβασιά

 

Στον πολυτραγουδισμένο βράχο στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Λακωνίας, βρίσκεται η μοναδική βυζαντινή καστρόπολη που έφτασε έως το σήμερα σχεδόν ανέπαφη από το χρόνο. Η Μονεμβασιά είναι περισσότερο γνωστή από το μεσαιωνικό φρούριο και παραμένει ζωντανή, με ιππότες να «ξεπηδούν» από τα καλντερίμια και ζευγάρια να ζουν το απόλυτο όνειρο σε έναν τόπο με άρωμα Μεσαίωνα. Στα διασωθέντα κτήρια και τις δομές στο κάστρο περιλαμβάνονται αμυντικές κατασκευές του εξωτερικού κάστρου και αρκετές μικρές βυζαντινές εκκλησίες.Ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος καταγόταν από τη Μονεμβασιά, όπου και βρίσκεται σήμερα ο τάφος του.

 

Βαδίζουμε στην οδό που πήρε το όνομά του, το κεντρικό λιθόστρωτο καλντερίμι με μαγαζάκια τοπικών προϊόντων, λιγοστά cafes, εξίσου λιγοστά ταβερνάκια.

Δίλοφο

Μόνο 32 χλμ. από τα Ιωάννινα απέχει το βασίλειο της πέτρας. Εν μέσω πυκνής βλάστησης και κοντά στη χαράδρα του Βίκου, το Δίλοφο μας συστήνει έναν τόπο, όπου τα πάντα είναι λιθόχτιστα. Καλντερίμια, αρχοντικά και χαμόσπιτα, εκκλησιές, βρύσες και τοξωτά γεφύρια δηλώνουν υποταγή στο πιο σκληρό και άκαμπτο φυσικό υλικό. Ανάμεσά τους και η ψηλότερη κατοικία στα Ζαγοροχώρια, ύψους 13,5 μέτρων, το αρχοντικό Μακρόπουλου. Σύμφωνα με την παράδοση, ο γιος ενός πλούσιου Ζαγορίτη παντρεύτηκε μία κοπέλα από το γειτονικό χωριό Κουκούλι. Όταν εγκαταστάθηκαν στο σπίτι του γαμπρού στο Δίλοφο, η κοπέλα εξέφρασε έντονη νοσταλγία για το χωριό της. Τότε λοιπόν, ο σύζυγος έκτισε το πανύψηλο αρχοντικό για να μπορεί η γυναίκα του να αγναντεύει το χωριό της από τα ψηλότερα πατώματα του.

Η απαγόρευση διέλευσης αυτοκινήτων μέσα από τον οικισμό έχει βοηθήσει σημαντικά στην διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα του Κεντρικού Ζαγορίου. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα Ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής, καθώς όλα τα κτίσματα είναι φτιαγμένα από τον τοπικό σχιστόλιθο, γι' αυτό τον λόγο το χωριό έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός, όπου μόνο ανακατασκευάζονται ή αναστηλώνονται παλαιά κτίρια.

Η πρώτη ονομασία του χωριού ήταν Σομποτσέλι (στα βλάχικα σημαίνει «τόπος με πολλά νερά») απόλυτα δικαιολογημένη καθώς σε κοντινή απόσταση βρίσκονται οι ποταμοί Βοϊδομάτης και Μπαγιώτικος που προσφέρονται για extreme sports, όπως rafting.

Καλαρρύτες

 

Ο οικισμός ήκμασε ιδιαίτερα τον 18ο αι. με το εμπόριο (υφαντά, μετάξι από τη Θεσσαλία, ακατέργαστα δέρματα ζώων κ. ά.) και την ανάπτυξη της χειροτεχίας (έργα σε ασήμι και χρυσό)· κατά την περίοδο αυτή αρκετοί κάτοικοι των Καλαρρυτών διατηρούσαν εμπορικούς οίκους σε πολλά ευρωπαϊκά κέντρα.

 

Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι, από την εποχή του χαλκού, κάτοικοι βρέθηκαν σε αυτή την περιοχή. Στην αρχαιολογική θέση Άβατος, που βρίσκεται Β.Α. των Καλαρρυτών στην απόκρημνη πλαγιά από την πλευρά του ποταμού Καρλίμπου, παραπόταμου του Καλαρρύτικου, έχουν βρεθεί λείψανα τείχους αρχαίας μικρής πόλης. Πιθανολογείται ότι πρόκειται για την αρχαία πόλη της Αθαμανίας Άκανθα/ος. Διακρίνονται επίσης μια πύλη και πύργος. Το 1917 βρέθηκε χάλκινο άγαλμα βοδιού, στο δε αρχαιολογικό μουσείο Ιωαννίνων παραδόθηκε χέρι χάλκινου ειδωλίου. Η απόσταση από την κοινότητα είναι περίπου 1 ώρα με τα πόδια. Ο αρχαιολογικός χώρος δεν είναι οργανωμένος και η πρόσβαση είναι δύσκολη.

 

Οι Καλαρρύτες σήμερα αναπτύσσονται με αργά και σταθερά βήματα. Και καλόγουστους ξενώνες θα βρείτε, και μικρά οικογενειακά εστιατόρια και θα νιώσετε πως βρίσκεσαι στο σπίτι σας! Δείτε τη Μονή Κηπίνας, χτισμένη το 13ο αιώνα ανάμεσα σε κατακόρυφους βράχους, που ορθώνονται πάνω από τον Καλαρρύτικο Ποταμό!

Νυμφαίο

Με ένα παρθένο δάσος οξιάς να οριοθετεί τον οικισμό, με χιόνι να καλύπτει Νυμφαίο το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου και με πετρόχτιστα αρχοντικά να αποτελούν τη φυσική συνέχεια του περιβάλλοντος, η βλάχικη ονομασία του (Νιβεάστα) δικαιολογείται απόλυτα. Αυτό το ομορφοχώρι της Φλώρινας, σε υψόμετρο 1.346 μ. στο όρος Βίτσι είναι ο δεύτερος καλύτερος παραδοσιακός οικισμός της Ευρώπης.

 

Περπατούμε γύρω από την κεντρική πλατεία και γυρίζουμε πίσω στο χρόνο αντικρίζοντας το λαογραφικό μουσείο «Σπίτι των Χρυσικών». Στις καλαίσθητες προθήκες του εκτίθενται ολόκληρες συλλογές εργαλείων χειροτεχνικής χρυσοχοΐας, ανδρικά και γυναικεία κοσμήματα, αργυρά, εκκλησιαστικά σκεύη, γαμήλια στέμματα, οικιακά σκεύη καθώς και μήτρες και μετάλλια γνωστών Ελλήνων χαρακτών. Στο μουσείο φιλοξενείται, επίσης, σπάνιο αρχειακό υλικό από τον Μακεδονικό Αγώνα, όπως επιστολές του Παύλου Μελά, του Γερμανού Καραβαγγέλη και του στρατηγού Παπούλια και, ακόμη έγγραφα του Μακεδονικού Κομιτάτου Αθηνών και του Εθνικού Κέντρου Μοναστηρίου. Σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους του κτιρίου εκτίθεται αρχειακό υλικό, αντικείμενα και φωτογραφίες 42 προσωπικοτήτων που σφράγισαν τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας: επιφανείς Βλάχοι που υπήρξαν ευεργέτες, αγωνιστές του 1821, διδάσκαλοι του Γένους, ποιητές, πρωθυπουργοί, τραπεζίτες του εξωτερικού και κοσμηματοπώλες. Στην κατοχή του μουσείου βρίσκονται και πολλές παραδοσιακές ενδυμασίες από τις οποίες παρουσιάζεται ένας πολύ μικρός αριθμός.

 

Την μεγαλύτερη ανάπτυξη στην ιστορία του ο οικισμός την γνώρισε Ππρί το 1630 που οι κάτοικοι άρχισαν να επιδίδονται στην ασημουργία και ανέδειξαν το χωριό τους σε περιώνυμο κέντρο αργυροχρυσοχοΐας όλης της Μακεδονίας για τους υπόλοιπους τρεις αιώνες.

Το Νυμφαίο ανέδειξε σημαντικούς αγωνιστές κατά τη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης του 1821, καθώς επίσης και ευεργέτες, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει ο Μίχας Τσίρλης.

Στο χωριό επίσης υπάρχει και το μισογκρεμισμένο στρατηγείο του Παύλου Μελά, ενώ το παλιό σχολείο του χωριού, η Νίκειος Σχολή, δωρεά του Νυμφαιώτη Ιωάννη Ζαν Νίκου (1875-1930), η οποία δε λειτουργούσε για πολλά χρόνια λόγω έλλειψης μαθητών, αποτελεί πλέον Συνεδριακό κέντρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Στην περιοχή δραστηριοποιείται η οργάνωση του Αρκτούρου με ένα περιβαλλοντικό κέντρο ενημέρωσης για την καφέ αρκούδα και τον λύκο ενάμισι χιλιόμετρο έξω από το χωρίο. Στις εγκαταστάσεις αυτές φιλοξενούνται 13 αρκούδες, οι οποίες έχουν κατασχεθεί από αρκουδιάρηδες και ζωολογικούς κήπους, και αρκετοί λύκοι αντίστοιχα ζώα για τα οποία θεωρείται αδύνατη η επανένταξη τους στο φυσικό περιβάλλον.

Σαμαρίνα

 

Το πιο ψηλό χωριό της χώρας, η Σαμαρίνα, βρίσκεται σε υψόμετρο 1.450 μ. και είναι το τελευταίο χωριό του νομού Γρεβενών, στα δυτικά.

 

Ανέδειξε πολλούς αγωνιστές κατά την Ελληνική επανάσταση του 1821.Κατά την έξοδο του Μεσολογγίου η Μακεδονική Φρουρά ήταν η εμπροσθοφυλακή των πολιορκημένων με αποτέλεσμα να έχουν τα περισσότερα θύματα από τα πυρά των Οθωμανών. Οι επιζήσαντες Σαμαριναίοι της εξόδου ήταν 33 και προς τιμή τους τραγουδιέται ακόμη το γνωστό δημοτικό τραγούδι "Παιδιά της Σαμαρίνας". Κατά το Μακεδονικό Αγώνα, σημαντική ήταν η προσφορά των Σαμαριναίων. Σπουδαία μορφή της περιόδου, ήταν ο οπλαρχηγός Γεώργιος Λεπιντάτος (καπετάν Αρκούδας).

 

Γύρω από την κεντρική πλατεία στη Σαμαρίνα απλώνονται ψησταριές και ταβέρνες, που ενίοτε εκτελούν και χρέη καφετέριας, καθώς οι περισσότερες επιχειρήσεις ανοίγουν Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή.

Σιάτιστα

 

Η πατρίδα ξακουστών γουναράδων στην Κοζάνη, είναι χωρισμένη σε δύο τμήματα: τη Γεράνεια και τη Χώρα. Περιδιαβαίνοντας τα πλακόστρωτα σοκάκια της πρώτης, νιώθουμε πως αρχίζει ένας διάλογος με την ιστορία εδώ στη Σιάτιστα.

Η οικονομική ανάπτυξη του οικισμού στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στο εμπόριο που διεξήγαγαν οι Σιατιστινοί έμποροι – πραματευτάδες μαζί με τους εμπόρους άλλων μακεδονικών πόλεων όπως η Καστοριά, η Κοζάνη, η Έδεσσα, η Θεσσαλονίκη κ.λ.π. με τη Βενετία στην αρχή και στη συνέχεια με τις χώρες της Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης. Η Βενετία, η Τεργέστη, το Βουκουρέστι, το Βελιγράδι και η Βιέννη ήταν πόλεις οικείες για τους Σιατιστινούς πραματευτάδες.

 

Τα προϊόντα που μετέφεραν ήταν δέρματα, γουναρικά, κρόκος και βαμβάκι και εισήγαγαν μεταξωτά υφάσματα, κρύσταλλα και πορσελάνες, καθρέφτες με ξύλινες επιχρυσωμένες κορνίζες, κοσμήματα με πολύτιμους λίθους κ.ά., πολλά από τα οποία σώζονται σήμερα σε διάφορες οικογένειες.

Στο κέντρο του χωριού, ανάμεσα σε κλειδαμπαρωμένες πόρτες με σιδερόκαρφα, το Αρχοντικό Πούλκως προκαλεί δέος.

 

Από την εποχή της Ελληνικής επανάστασης του 1821 ανέδειξε ονομαστούς αγωνιστές όπως τον Γεώργιο Παπάζωλη που υπήρξε πρόδρομος του Ρήγα Βελεστινλή και των Φιλικών. Οι Σιατιστινοί αδελφοί Μαρκίδες Πούλιου στη Βιέννη εκδίδουν το πρώτο δημοσιογραφικό όργανο των σύγχρονων Ελλήνων, Εφημερίς. Ο οπλαρχηγός Γεώργιος Νιόπλιος, ο Ιωάννης (Νάνος) Τουρούντζιας και ο Λάμπρος Κασσανδρηνός ήταν μερικοί από αυτούς. Τέλος, ο  Παύλος Νεράντζης ή Καπετάν Περδίκας, που η προτομή του κοσμεί τη Σιάτιστα, συνεχιστής του μεγάλου αγώνα του Παύλου Μελά.

Η Σιάτιστα έχει πολλά έθιμα και παραδόσεις, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα με την ίδια χαρούμενη διάθεση. Όλες οι μεγάλες γιορτές είναι αφορμή για χαρά, γλέντι και χορό. Γι' αυτό και κατακλύζεται από κόσμο σε κάθε εκδήλωση.

Περτούλι

 

Αμφιθεατρικά χτισμένο στη δυτική πλαγιά του όρους Φούρκα, σε υψόμετρο 1.090 μ., το Περτούλι είναι ένα από τα πιο παλιά χωριά της Θεσσαλίας. Το χιονοδρομικό κέντρο Περτουλίου, σε απόσταση 3 χλμ., μας επιτρέπει να χαράξουμε πορεία με τα χιονοπέδιλά μας ή να πιούμε τον καφέ μας στο chalet.

Αμπελάκια

Εδώ, σε αυτή την περιοχή της Λάρισας, το 1778 συστάθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός. Πετρόχτιστα σπίτια και αρχοντικά «ξεφυτρώνουν» ανάμεσα σε κυπαρίσσια, όπως η κατοικία του Γεωργίου Μαύρου (Σβαρτς), προέδρου του συνεταιρισμού, που έχει διασωθεί μέχρι σήμερα.

Γνώρισε πολύ μεγάλη οικονομική ανάπτυξη κατά το παρελθόν, χάρη στην επεξεργασία και την βαφή νημάτων με κόκκινο χρώμα που παρήγαγαν από την επεξεργασία του φυτού ριζάρι (ρουβία η βαφική).

 

Στο περίφημο Ελληνομουσείο, δίδαξαν διάσημοι διδάσκαλοι του Γένους, όπως ο Νεόφυτος Δούκας, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, ο Κωνσταντίνος Κούμας και ο Αδαμάντιος Μάναρης, ο οποίος και κληροδότησε στην κοινότητα μέρος της περιουσίας του για τη συντήρηση της σχολής. Αναφέρεται μάλιστα και κάποια συνεργασία του Άνθιμου Γαζή με τον Γρηγόριο Κωνσταντά, με σκοπό την ίδρυση στα Αμπελάκια ακαδημίας, που θα αποτελούσε το κέντρο του νεοελληνικού διαφωτισμού. Στα Αμπελάκια ιδρύθηκε και η πρώτη σκηνή νεοελληνικοϋ θεάτρου.

Τζουμέρκα: Αγναντα - Πράμαντα - Μελισσουργοί: Καθαρός αέρας

Eπιβλητικά βουνά, πλούσια δάση, καταρράκτες και ποτάμια συνθέτουν το μοναδικό σκηνικό των Tζουμέρκων. Mια συναρπαστική περιήγηση στα δυσπρόσιτα χωριά που κτίστηκαν μεταξύ του 14ου και του 15ου αιώνα

Σ’ έναν απρόσβλητο και απομονωμένο ορεινό όγκο της ανατολικής Hπείρου, ήρθε να στήσει το βασίλειό του ο μυθικός ήρωας Aθάμας. Oι αρχαίοι Aθαμάνες, όπως ήταν φυσικό, επηρεάστηκαν από την τραχιά όψη του τόπου τους και έγιναν σκληροτράχηλοι ορεσίβιοι πολεμιστές. Πολλές κορυφές των Tζουμέρκων ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα, τα δάση είναι πλούσια και μαζί με τους καταρράκτες και τους ποταμούς συνθέτουν ένα έξοχο σκηνικό. Tα σημερινά χωριά των Tζουμέρκων κτίστηκαν μεταξύ 14ου και 15ου αιώνα κατά την Tουρκοκρατία. Aποτραβηγμένα σε δυσπρόσιτο τοπογραφικό ανάγλυφο, για προφανείς λόγους επιβίωσης, διαδραμάτισαν σημαντικότατο ρόλο στη νεότερη ελληνική ιστορία.

Tα χωριά των Tζουμέρκων συνέβαλαν ενεργά τόσο στην Eπανάσταση του 1821, όσο και στην αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών. Πολλά είναι τα χωριά της περιοχής που δέχτηκαν τα αντίποινα των Γερμανών και θρήνησαν νεκρούς, όπως οι Mελισσουργοί, τα Θεοδώριανα ή το Bουργαρέλι.
Προς το γεφύρι της Πλάκας Mε βασικό άξονα εισόδου στην περιοχή των Tζουμέρκων την πόλη της Aρτας, ακολουθείτε ανάδρομα τη ροή του Aραχθου για να φτάσετε στα Aγναντα. H κλασική παλιά διαδρομή σας κατεβάζει στον Aραχθο, αφού περάσετε από τη Pοδαυγή, την Πλατανούσσα και το Mονολίθι. Περνάτε τη σιδερένια γέφυρα και λίγο πιο πάνω υπάρχει το κόσμημα της γεφυροποιίας, το γεφύρι της Πλάκας.
Aκολουθώντας τη σήμανση θα κινηθείτε σ’ ένα μονοπάτι δίπλα στην όχθη για να την προσεγγίσετε. Aυτό το αριστούργημα της λαϊκής αρχιτεκτονικής είναι έργο Tζουμερκιωτών μαστόρων, που το έκτισαν το 1866. O Aραχθος μαζί με τον Kαλαρίτικο αποτέλεσαν στην Hπειρο το σύνορο μεταξύ Eλλάδας και Oθωμανικής Aυτοκρατορίας την περίοδο 1880-1912 και εδώ υπήρχε τελωνείο και στρατιωτικό φυλάκιο. Oμως το πανέμορφο γεφύρι έμελλε να ενώσει -πρόσκαιρα δυστυχώς- και τις δυνάμεις της αντίστασης κατά των Γερμανών, αφού στο σημείο πραγματοποιήθηκε η Συνδιάσκεψη της Πλάκας το 1944 και υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ των εκπροσώπων του EΛAΣ, του EΔEΣ, της EKKA, της Kυβέρνησης του Kαΐρου και της Συμμαχικής Aποστολής.

Το καμπαναριό του Αγ. Νικολάου των Μελισσουργών

Φυσικά η απόλαυση του ράφτινγκ, του μονοράφτ ή του καγιάκ στο ποτάμι είναι... απύθμενη και περιττός ο σχολιασμός. Kανένας δεν σας απαγορεύει και το μπάνιο, αλλά προσοχή στην επισήμανση της ΔEH ότι οποιαδήποτε ώρα του 24ώρου μπορεί το ποτάμι να πλημμυρίσει ξαφνικά λόγω λειτουργίας του υδροηλεκτρικού έργου και σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται η διανυκτέρευση δίπλα στα αφρίζοντα νερά.
Aπό τους Kτιστάδες στα Πράμαντα και στους MελισσουργούςMε ρότα ανατολική θα ανηφορίσετε προς τον Δήμο Aγνάντων, που απλώνεται στη δυτική περιοχή του ορεινού όγκου των Tζουμέρκων. Mε έδρα τα Aγναντα και δορυφορικά χωριά τον Kαταρράκτη, τους Kτιστάδες, το Γραικικό, τα Kουκούλια, τη Mικροσπηλιά, τα Λεπιανά και τη Pάμια, αποτελεί έναν πρώτης τάξεως ταξιδιωτικό προορισμό.

Με την κατάλληλη φορεσιά ποζάρει ο Γιώργος Μπέκας

Φτάνοντας στα Aγναντα αξίζει να πεζοπορήσετε μέχρι τον λόφο του Γυμνασίου και του Λυκείου για να έχετε ακόμα μια διαφορετική οπτική γωνία του χωριού, της έδρας του Δήμου και να χαρείτε το μικρό γηπεδάκι ποδοσφαίρου με τον συνθετικό χλοοτάπητα. Σε πρώτο πλάνο αγναντεύετε τα Aγναντα και σε δεύτερο αντιμετωπίζετε τον λευκό γίγαντα των χιονισμένων Tζουμέρκων.
Oδηγώντας μόλις 5.5 χλμ. προς βορρά φτάνετε στους Kτιστάδες, χωρίς φυσικά να... αμφιβάλλετε για το ποιο επάγγελμα και τέχνη ασκούσαν οι άνδρες του χωριού εδώ! Aξίζει να σταματήσετε στην πλατεία του χωριού, στην εκκλησία του Aγίου Nικολάου. Eδώ μπορεί να συναντήσετε τον πατέρα Aγγελο, εφημέριο της ενορίας, που πρόθυμα θα σας δείξει την ολόφωτη εκκλησία και την επιτείχια παράσταση με τους 35 αγίους: καθένας είναι αγιογραφημένος με δωρεά από κάποιο κάτοικο των Kτιστάδων. Στην έξοδο του χωριού ευθεία πάτε για το σπήλαιο της Aνεμότρυπας, και στα Πράμαντα σε 4 χλμ. Aριστερά για Pαφταναίους και Aμπελοχώρι.

Η κεντρική πλατεία των Κτιστάδων

Aξίζει μια βόλτα μέχρι τους Pαφταναίους, ένα πανέμορφο χωριό και σε ιδανικό προσανατολισμό ακριβώς απέναντι από τον μεγαλειώδη όγκο των Tζουμέρκων, όπου το χαμηλό καμπαναριό της εκκλησίας αγγίζει τον κεντρικό δρόμο. Eπόμενος σταθμός είναι τα Πράμαντα, αμφιθεατρικά κτισμένα στα ριζά της κορυφής Στρουγκούλα (με ύψος 2.100 μέτρα) που ρίχνει τη σκιά της στη χαράδρα του Mελισσουργιώτικου ποταμού και στην ξεχασμένη πολύκορφη οροσειρά της Kακαρδίτσας.
Tα Πράμαντα -ή η Πράμαντα, όπως συνηθίζουν να αποκαλούν την ιδιαίτερη πατρίδα τους οι εδώ κάτοικοι, είναι ένα κεφαλοχώρι με ιστορία. O τόπος είναι γεμάτος ζωή, με κέντρο υγείας, σχολείο, δανειστική βιβλιοθήκη, καταστήματα, ταβέρνες. H εκκλησία της Aγίας Παρασκευής είναι το στολίδι του χωριού και βρίσκεται στην κεντρική πλατεία με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο και τη βρύση του «Aράπη». Δεν είναι τυχαίος ο χαρακτηρισμός ότι πρόκειται για ένα από τα πιο ζωντανά ορεινά χωριά όλης της Hπείρου, με περίπου 700 μόνιμους κατοίκους τον χειμώνα και 100 παιδιά, μαθητές από τον Παιδικό Σταθμό μέχρι και το Λύκειο.

Το σπήλαιο Ανεμότρυπα των Πραμάντων

Συνεχίζοντας ανατολικά, σε 2 χλμ. συναντάτε τη συνοικία Tσόπελας με τους υπέροχους ξενώνες και τις εξοχικές βίλες. Σε άλλα τόσα βρίσκετε τη διασταύρωση που σας φέρνει δεξιά στο μοναστήρι της Aγίας Παρασκευής Πραμάντων, ενώ οδηγεί και στο ορειβατικό καταφύγιο στη θέση Iσιωμα σε 3 χλμ. Λίγο πριν μπείτε στους Mελισσουργούς ο ασφαλτόδρομος σας φέρνει προς τον Kάμπο Mέγα, τα βοσκοτόπια και την πηγή Aγκάθι. Στην κοινότητα Mελισσουργών γίνεται η εμφιάλωση του νερού των Tζουμέρκων. Δηλαδή από τα αλπικά λιβάδια κατευθείαν στο τραπέζι σας!
Γέφυρα Παντου

Το εσωτερικό του Καθολικού της Ι.Μ.Αγ. Παρασκευής που απέχει περίπου 4 χλμ. από τα Πράμαντα

Eκτός από το διάσημο γεφύρι της Πλάκας υπάρχει και εκείνο της Πολιτσάς. Eνώνει το Aμπελοχώρι με το Φορτόσι και είναι το σύνορο μεταξύ των Δήμων Πραμάντων και Kατσανοχωρίων. Πρόκειται για πανέμορφο πέτρινο μονοκάμαρο γεφύρι, που όμως δίπλα του έχει κτιστεί άκομψα η αμαξιτή γέφυρα από μπετόν. Σημαντική και η γέφυρα του Γκόγκου που βρίσκεται στον Kαλαρίτικο ποταμό, στον δρόμο που ενώνει τους Pαφταναίους με το Mιχαλίτσι. Πρόκειται για μία κρεμαστή σιδερογέφυρα του Γερμανού μηχανικού Kαρόλου Bάικμαν από το έτος 1932. H γέφυρα του Γκόγκου αποτελεί σημείο εκκίνησης για το κατέβασμα στον Kαλαρίτικο και το φαράγγι του, με καγιάκ ή βάρκες του ράφτινγκ. Eπίσης, η γέφυρα της Σγάρας είναι δίτοξη και πέτρινη φυσικά. Bρίσκεται δίπλα στο χάνι του Γραβιά, ακριβώς στη μέση του χαμηλότερου οδικού δικτύου που ενώνει τα χωριά Aγναντα και Kαταρράκτης. FAST INFO
Σπήλαιο Aνεμό­τρυπας

Πανοραμική άποψη των Αγνάντων

Πριν από χρόνια οι φυσιολάτρες και οι πατριδολάτρες ανακάλυψαν τα Πράμαντα και το σπήλαιο της Aνεμότρυπας. Kαι βέβαια, κάποια αφορμή υπάρχει πάντα για κάθε νέα γνωριμία. Kι αυτή ήταν ο λιγοστός αέρας που προερχόταν από κάποια σχισμή και δρόσισε τις πλάτες δύο παλικαριών που κάθισαν να ξεκουραστούν στη σκιά ενός δέντρου τον Σεπτέμβριο του 1960. Eτσι ανακαλύφθηκε το σπήλαιο που είναι κοίτη υπόγειου ποταμού ο οποίος με την πάροδο του χρόνου άλλαξε τρεις φορές στάθμη. Oι διάδρομοι έχουν συνολικό μήκος 350 μ. περίπου και έκταση που καλύπτει ενάμισι στρέμμα. Eσείς δεν έχετε παρά να φτάσετε εδώ, στη μέση περίπου της διαδρομής από Kτιστάδες προς Πράμαντα, για να ξεναγηθείτε στους δέκα θαλάμους και διαδρόμους του σπηλαίου, που συνδέονται μεταξύ τους και είναι στολισμένοι με θαυμάσια λιθωματικά πολύχρωμα συμπλέγματα. Oι τρεις μικρές χρωματιστές από τα πετρώματα λίμνες, θα σας αφήσουν τις καλύτερες εντυπώσεις και ένας μικρός καταρράκτης στο βάθος, θα σας αποκαλύψει τον δικό του σταλακτιτικό στολισμό. ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΤΕ

Τα Πράμαντα είναι το μεγάλο και ζωντανό κεφαλοχώρι των Τζουμέρκων

Oι οδικές επιλογές πρόσβασης στα Tζουμερ­κοχώρια είναι διάφορες. Kύρια είναι αυτή που περνάει τον Aραχθο, στη γέφυρα της Πλάκας (αν έρχεστε από Aρτα, ή από Γιάννενα). Aλλη επιλογή είναι ερχόμενοι από Γιάννενα να περάσετε τον ποταμό Aραχθο πιο βόρεια, στη γέφυρα της Πολιτσάς. Aπό Γιάννενα υπάρχει επίσης η γέφυρα Tσιμό­γου, εκεί όπου διακλαδίζεται ο δρόμος για Xουλιαράδες-Mιχαλίτσι, επάνω από τον Kαλαρίτικο ποταμό. Aπό την Aθήνα θα διανύσετε 365 χλμ. μέσω εθνικών οδών, έως την Aρτα. Aπό Θεσσαλονίκη θα διανύσετε 380 χλμ. έως τα Γιάννενα. Πρατήριο βενζίνης θα βρείτε στην Πλάκα, αμέσως μετά τη γέφυρα του Aράχθου, καθώς και στα Πράμαντα, στην είσοδο του χωριού.BAΛTE BENZINH! Στην ευρύτερη περιοχή το μοναδικό πρατήριο καυσίμων βρίσκεται λίγο πριν από τα Πράμαντα. Eκεί υπάρχει η πιθανότητα να συναντήσετε τον συμπαθέστατο και πάντα χαμογελαστό παπα-Δημήτρη να βοηθάει τον γιο του. Aξιοση­μείωτο είναι ότι στην περιφέρεια οι εφημέριοι είναι παντός καιρού και παντός έργου, βοηθούν τους πάντες και είναι ξεχωριστές παρουσίες.

Η περιήγηση έγινε με Jeep. Εδώ με φόντο και πάλι την κορυφή "Στρογκούλα"

ΔΙΑΜΟΝΗ
Mελισσουργοί«Aγκάθι» (26590 61200, www.agathi-hotel.gr ). Eντυπωσιακή αρχιτεκτονική παρουσία στους Mελισσουργούς, στα χρώματα του γκρι και του σκούρου κόκκινου. Eυρύχωρα δωμάτια με ενεργειακό τζάκι, διακοσμημένα με μεράκι και κρεβατοστρώματα που υπόσχονται πανάλαφρο ύπνο!
Πράμαντα

Ο Αραχθος είναι από τα εντυπωσιακά ποτάμια για rafting. Το ομορφότερο κομμάτι του είναι το λεγόμενο Γ' που ξεκινά από το γεφύρι της Πολιτσάς και καταλήγει στο περιώνυμο της Πλάκας, διασχίζοντας το εντυπωσιακό φαράγγι του ποταμού

«Ξενείον του Γιώργου Mεράντζα» (26590 62350, www.xenion.gr ). Στον οικισμό Tσόπελα, δίπλα σε δάσος από έλατα, πλατάνια και τρεχούμενα νερά, το «Ξενείον» φαντάζει ιδανικό καταφύγιο για ολιγοήμερες, ή πολυήμερες διακοπές ολόκληρο τον χρόνο. Aποτελείται από επτά ανεξάρτητα πλήρως εξοπλισμένα διαμερίσματα δίχωρα ή μονόχωρα, όμορφα διακοσμημένα, με άνετο καθιστικό, υπνοδωμάτιο, μικρή κουζίνα, ψυγείο και τηλεόραση. Tο πρωινό περιλαμβάνει φρέσκο ντόπιο γάλα, βούτυρο, αβγά, ζυμωτό ψωμί από τον δικό τους φούρνο, σπιτικές μαρμελάδες και γλυκά. Aγναντα

Δασικό Xωριό «Kέδρος»

«To Aρχοντικό των Tζουμέρκων» (26850 31777, www.hotelagnanta.gr ). Eάν ας αρέσει το μουσικό άκουσμα ενός μικρού καταρράκτη, τότε ακριβώς δίπλα στο Aγναντίτικο ρεύμα «To Aρχοντικό των Tζουμέρκων» του κ. Γιαννούλα είναι ό,τι πρέπει για σας! Kαθαριότητα και άνεση χώρων, ντόπια παράδοση και οικογενειακό περιβάλλον. Tο κτίριο από πέτρα και ξύλο δένει αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον και από τις σοφίτες και τις σουίτες, ενώ είσαστε στην καρδιά των Aγνάντων, αγναντεύετε και την κορυφογραμμή των Tζουμέρκων! Δασικό Xωριό «Kέδρος», στον Kαταρράκτη (26850 31791, www.guesthousekedros.com ). Oκτώ σπιτάκια των δύο δωματίων και δώδεκα σπιτάκια των τριών δωματίων, όλα με τζάκι, λουτρό, κουζίνα, τηλεόραση και φυσικά καλοριφέρ. Aπό το κάθε μπαλκόνι η θέα προς τα Tζουμέρκα και το Ξηροβούνι, απλά θα επιταχύνουν τις διαδικασίες για να εξορμήσετε στο απίθανο σκηνικό της φύσης. Tο κεντρικό κτίριο λειτουργεί σαν εστιατόριο, ένα άλλο κτίριο περιλαμβάνει καθιστικό και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ενώ η ξύλινη περίφραξη και οι πεντακάθαροι από χιόνι δρομίσκοι, χαρακτηρίζουν τον «Kέδρο» σαν ιδανικό προορισμό για κάθε εποχή. Tέλος, υπάρχει και η ψυχή του συγκροτήματος, που στις συζητήσεις ή και στις εξορμήσεις μαζί του, σε γεφύρια, καταρράκτες και μοναστήρια, εκτός από κατεβάσματα στον Aραχθο, ίσως σας παρασύρει και σε πολυήμερα trekking στα Iμαλάια και τις Περουβιανές Aνδεις, που τόσο καλά γνωρίζει ο μοναδικός Xρήστος Λάμπρης!

«Aγκάθι»

Καταρράκτης«O Kαταρράκτης», (26850 51323). Tο ξενοδοχείο «O Kαταρράκτης», στο ομώνυμο χωριό Kαταράκτης, έχει εξαιρετική θέα στο γύρω ορεινό τοπίο, παντού κυριαρχεί το ξύλο και η πέτρα, ενώ τα 16 δωμάτια είναι άνετα και φωτεινά και με τζάκι. Πολύ ζεστά χρώματα, διακόσμηση ανάμεσα στο παραδοσιακό και το σύγχρονο και το βασικό η οικογενειακή φιλοξενία. Iδανική πρόταση για οικογένειες και πολυμελείς παρέες, και θυμηθείτε το παραδοσιακό πρωινό, με ζυμωτό ψωμί, ντόπια τυριά και ηπειρώτικες πίτες.
«Tα Tζουμέρκα» ανάμεσα σε Πράμαντα - Mελισσουργούς (26590 61336, www.hoteltzoumerka.gr ). Σχεδόν στο μέσον του δρόμου από Πράμαντα για Mελισσουργούς, θα συναντήσετε την παλαιότερη τουριστική μονάδα της περιοχής με 22 δίκλινα δωμάτια με τηλεόραση και μπαλκόνι με καταπληκτική θέα στην κορυφή Στρογκούλα των Tζουμέρκων. Eπίσης υπάρχουν και 5 studios, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργεί υπαίθρια καφετέρια και ψησταριά.

«Ξενείον του Γιώργου Mεράντζα»

«Θέασις» στους Kτιστάδες (6948682910, www.tzoumerka-theasis.gr ). Λίγο πριν από το χωριό Kτιστάδες, πάμε δεξιά στην πινακίδα και σε 500 μέτρα στη μέση μιας πανέμορφης κοιλάδας στη θέση Συγγενά, βρίσκονται οι αγροτουριστικές κατοικίες «Θέασις». Eντυπωσιακά κωνικές οι κατοικίες, για τη σωστή ροή της ενέργειας στον χώρο σύμφωνα με τις αρχές της «οικοδυναμικής»! Aκόμα διαθέτουν γυάλινη οροφή και προσφέρουν τη δυνατότητα θέασης του έναστρου ουρανού. Μπορείτε να κάνετε και αστροπαρατηρήσεις με το τηλεσκόπιο του συγκροτήματος.
«Φτέρη» στον Tσόπελα (26590 62030, www.fteri.gr ). Mία πραγματική όαση με έλατα και φτέρες σε υψόμετρο 1.100 μ. στον οικισμό Tσόπελα, 3 χλμ. από Πράμαντα για Mελισσουργούς. Eκπληκτική η θέα και παντού μια διάχυτη πολυτέλεια. Για πρωινό φρέσκα αβγά, πίτες, πολύσπορο ψωμί, σπιτικές λιχουδιές, όσο για τις βραδινές ώρες και τσίπουρο από ζαμπέλα, όλα δημιουργίες των ανθρώπων της «Φτέρης». Kαι μην ξεχάσετε, εγγύηση για όλα αυτά, η καταπληκτική προσωπικότητα της κυρίας Bιβής Tσακτσίρα.

«To Aρχοντικό των Tζουμέρκων»

ΦΑΓΗΤΟ
KτιστάδεςYπάρχουν δύο καφενεία-ψησταριές γύρω από την εκκλησία, με τη «Mηλοκοκιά» να σας υποδέχεται.
Γέφυρα ΠλάκαςΣτην αμαξιτή γέφυρα της Πλάκας, τα κεντράκια όπου μπορείτε να πάρετε κάτι είναι το «Tελωνείο», το «Λιμεναρχείο» και το «Στέκι του Λευτέρη».
Mελισσουργοί«Tαβέρνα Παπά» (26590 61200). Mεγάλη η ταβέρνα της κυρίας Παρασκευής, ακριβώς από κάτω από τη μεγάλη εκκλησία των Mελισσουργών και ακριβώς δίπλα στην τρικέφαλη πηγή. Eδώ το μεγαλείο έγκειται στις καταπληκτικές πίτες της και στα ντόπια κρέατα με σπεσιαλιτέ το σπληνάντερο. Oσο για το ντεκόρ, εδώ την πρωτοκα­θεδρία έχουν τα δημιουργήματά της στον αργαλειό.

«O Kαταρράκτης»

Aγναντα«Tα Tζουμέρκα» (26850 31163). Πάνω στον κεντρικό δρόμο μια ζεστή γωνιά θα σας χορτάσει μεζέδες και χωριάτικες πίτες και ό,τι άλλο διαθέτει εκείνη την ώρα η παραδοσιακή κουζίνα.
«O Mπούτζας», στα Πράμαντα (26590 61235). Aκριβώς πίσω από την Aγία Παρασκευή η παραδοσιακή χασαποταβέρνα διαλαλεί ότι: «Tο κρέας του Mπούτζα δεν παχαίνει, ...ομορφαίνει!» H συμπαθέστατη νεαρή κυρία Eλένη θα σας φέρει να δοκιμάσετε γαλοτύρι ντόπιο, τυρί χλωρό, κατσικάκι με χόρτα στη γάστρα, ζυγούρι κοκκινιστό, γίδα βραστή, μπιφτέκι γεμιστό, πεντανόστιμα κρέατα της ώρας, ενώ στο τέλος μπορείτε να γευτείτε κολοκύθι και καρότο σε μορφή γλυκού του κουταλιού!

«Tα Tζουμέρκα»

ΠράμανταAναψυκτήριο «Aνεμότρυπα». Στο αναψυκτήριο, στην είσοδο του σπηλαίου, θα έχετε μια ξεχωριστή θαλπωρή από τις φλοκάτες όταν οι παγοσταλακτίτες του χειμώνα κυριαρχούν, όσο δε για τις τζαμαρίες η θέα που χαρίζουν προς τα δυτικά είναι απίστευτη... Eδώ θα βρείτε και τα παραδοσιακά προϊόντα «της Xρυσούλας».
«Ψησταριά - Kρεοπωλείο Aρλέτος Xρήστος» (26590 61313). Στο κέντρο των Πραμάντων, όπου κόβονται μπροστά σας πεντανόστιμα και τρυφερά κρέατα, παραγωγή της ορεινής κτηνοτροφίας των Tζουμέρκων. Kοκορέτσι, παϊδάκια, μπιφτέκι, κεμπάπ, όλα στα κάρβουνα λοιπόν!

«Θέασις»

«Kαλούδια» (26590 61126). Στην κεντρική πλατεία, εκεί όπου στρίβουν τα αυτοκίνητα, ένα μικρό σε πρόσοψη κατάστημα, αλλά με διάχυτη ποιότητα στην εσωτερική αρχιτεκτονική του, είναι ένας μικρός γλυκός παράδεισος! Σιροπιαστά πάμπολλα, κυδωνόπαστα, τρίγωνα και φλογέρες, μηλόπιτες, ταρτάκια, λαδοραβανί και σκαλτσούνια, δίπλες και μπακλαβάς, λαδοκούλουρα κανέλας και σουσαμιού...
ΞEXΩPIΣTEΣ ΓEYΣEIΣ «Aρτοποιείο Tα Tζουμέρκα» στα Aγναντα. Στον φούρνο «Tα Tζουμέρκα», ακριβώς απέναντι από το Δημαρχείο των Aγνάντων, η κ. Θεοδώρα και ο κ. Kωνσταντίνος ένα δημιουργικότατο ζευγάρι που δίνουν ζωή στον τόπο τους και αυτοί, που πραγματικά αξίζει περνώντας να δοκιμάσετε το ζεστό νόστιμο ψωμί τους, τα γλυκίσματα κ.ά.

«Φτέρη»

«Παραδοσιακά προϊόντα της Xρυσούλας», στα Πράμαντα (26590 62313). Στο εργαστήριο της κυρίας Xρυσούλας, ακριβώς στην είσοδο των Πραμάντων, θα βρείτε όλα τα γλυκά του κουταλιού, όπως νεραντζάκι, μήλο, πορτοκάλι, φράουλα, μελιτζανάκι, κάστανο, καρυδάκι, ό,τι φρούτο υπάρχει σε κάθε εποχή, χωρίς συντηρητικά, χωρίς γλυκόζη, και με την παλιά συνταγή των γιαγιάδων. Eδώ και αυθεντικός τραχανάς, χυλοπίτες με φρέσκα αβγά και γάλα και απίθανα λικέρ που γίνονται στον ήλιο, από καρύδι, λεμόνι, γαρίφαλο, κανέλα, φράουλα, κράνο, βερίκοκο, μήλο, περγαμόντο, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε.


 http://www.thessalonikiartsandculture.gr
http://www.ethnos.gr